Cüzzam, tıbbi adıyla lepra, Mycobacterium leprae adlı bakterinin neden olduğu, özellikle cilt, sinir sistemi, gözler ve üst solunum yollarını etkileyen kronik ve bulaşıcı bir hastalıktır. Yavaş seyirli olmasına rağmen tedavi edilmediğinde ciddi hasarlara yol açabilir.
Kısaca: Cüzzam, sinirleri ve deriyi etkileyen bulaşıcı ama tedavi edilebilir bir hastalıktır.
Cüzzam Nasıl Bulaşır?
- Uzun süreli ve yakın temasla bulaşır
- Enfekte kişinin solunum salgıları (öksürük, hapşırık) aracılığıyla
- Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde daha kolay yayılabilir
- Kuluçka süresi yıllar sürebilir (2–10 yıl)
Cüzzam Belirtileri Nelerdir?
| Etkilenen Bölge | Belirtiler |
|---|---|
| Cilt | Renk kaybı, duyu kaybı, kabarıklık, yara |
| Sinir sistemi | Uyuşma, kas zayıflığı, el/ayakta deformasyon |
| Gözler | Görme bozukluğu, göz kuruluğu |
| Burun | Tıkanıklık, burun şekil bozuklukları |
🔹 Duyu kaybı, cüzzamın en karakteristik belirtisidir. Hastalar sıcak–soğuk, ağrı gibi hisleri algılayamaz.
Cüzzam Türleri
- Tüberküloid Cüzzam
Hafif seyirlidir, bağışıklık güçlüdür. - Lepromatöz Cüzzam
Daha ağırdır, bağışıklık zayıftır, bulaşıcılığı yüksektir. - Sınır Tipi (Borderline)
İki uç arasındaki karışık formdur.
Cüzzam Tedavisi
Cüzzam tamamen tedavi edilebilir bir hastalıktır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 1980’lerden beri etkili ilaç kombinasyonları sunmaktadır.
- Multidrog tedavisi (MDT) ile hastalık kontrol altına alınır
- 6-12 ay süren antibiyotik kullanımı gerekir
- Tedavi süresince bulaşıcılık hızla azalır
- Erken teşhisle deformasyon riski önlenebilir
Cüzzam Artık Tehlikeli mi?
Hayır. Günümüzde cüzzam:
- Erken teşhisle tamamen iyileştirilebilir
- Tedaviye erişim arttığı için yaygınlığı büyük ölçüde azalmıştır
- Türkiye’de nadiren görülür ve Sağlık Bakanlığı kontrolündedir
Sık Sorulan Sorular
Cüzzam ölümcül müdür?
Erken teşhis edilmezse ciddi komplikasyonlara neden olabilir, ama ölümcül değildir.
Cüzzam hala var mı?
Evet, özellikle bazı Afrika ve Asya ülkelerinde düşük seviyede görülmektedir. Ancak kontrol altındadır.
Cüzzamlı kişiyle temas etmek tehlikeli mi?
Uzun süreli ve yakın temas olmadan bulaş riski düşüktür. Tedaviye başlayan hasta ise kısa sürede bulaşıcılığını kaybeder.
Aşısı var mı?
Spesifik cüzzam aşısı yoktur, ancak BCG aşısı (verem aşısı) kısmen koruyucu olabilir.
Sonuç
Cüzzam, tarihi boyunca korkulan bir hastalık olmuş olsa da günümüzde etkili tedavi yöntemleriyle kontrol altına alınabilen, erken tanıyla tamamen iyileşebilen bir enfeksiyon hastalığıdır. Toplumun bilinçlenmesi ve sağlık hizmetlerine erişimin artmasıyla cüzzam artık bir tehdit olmaktan çıkmıştır.
