Milliyetçilik, bir milletin kendi kimliğini, kültürünü, dilini ve çıkarlarını yüceltmeyi, bunları korumayı ve geliştirmeyi amaçlayan bir düşünce sistemidir. Aynı zamanda bir millete ait olma bilinci ve bu milleti birlik ve beraberlik içinde yaşatma ideali ile şekillenir.
Kısaca: Milliyetçilik, millet sevgisini temel alan, o milletin bağımsızlığını ve değerlerini korumayı amaçlayan ideolojidir.
Milliyetçiliğin Temel Özellikleri
- Millet bilincine dayanır
- Ortak dil, kültür, tarih ve değerler önemlidir
- Bağımsızlık ve egemenlik duygusunu güçlendirir
- Toplumda birlik ve beraberlik sağlar
- Yabancı etkilerine karşı kültürel korumacılığı savunabilir
Milliyetçilik Türleri
| Tür | Açıklama |
|---|---|
| Kültürel milliyetçilik | Ortak dil, tarih ve geleneklere vurgu yapar |
| Siyasi milliyetçilik | Devlet egemenliği ve bağımsızlık fikrini öne çıkar |
| Etnik milliyetçilik | Irk veya soy birliğini esas alır (daha dar çerçevelidir) |
| Sivil milliyetçilik | Ortak vatandaşlık ve anayasa etrafında şekillenen birlik anlayışıdır |
Milliyetçilik Ne Zaman Ortaya Çıkmıştır?
Milliyetçilik, özellikle 18. ve 19. yüzyıllarda Avrupa’da ortaya çıkan bir fikir akımıdır. Fransız Devrimi (1789) ile birlikte halk egemenliği, ulus-devlet anlayışı ve bağımsızlık gibi kavramlar yaygınlaşmış ve milliyetçilik düşüncesi hızla etkili olmuştur.
Türkiye’de Milliyetçilik
- Ziya Gökalp: Türk milliyetçiliğinin fikir babasıdır. Kültür ve dil temelli bir milliyetçilik savunmuştur.
- Mustafa Kemal Atatürk: “Ne mutlu Türküm diyene!” sözüyle birleştirici ve yurttaşlık temelli bir milliyetçilik anlayışını benimsemiştir.
- Atatürk milliyetçiliği: Irk temelli değil, kültür ve vatandaşlık temellidir. Tüm vatandaşları Türk milleti çatısı altında birleştirir.
Milliyetçilik ile İlgili Kavramlar
| Kavram | Anlamı |
|---|---|
| Ulus (millet) | Ortak dil, kültür, tarih ve değerleri paylaşan insan topluluğu |
| Yurtseverlik | Vatan sevgisi, milliyetçilikle paralel bir duygudur |
| Irkçılık | Milliyetçilikten farklıdır; üstünlük iddiasına dayanır |
| Ulus-devlet | Tek milletin egemen olduğu siyasi yapıdır |
Sonuç
Milliyetçilik, bir toplumun kendi benliğini tanıması, koruması ve yüceltmesi üzerine kurulu bir fikir sistemidir. Tarih boyunca hem bağımsızlık mücadelelerine ilham vermiş, hem de birlik duygusunu pekiştirmiştir. Ancak ölçüsüz kullanıldığında ayrımcılık ve dışlayıcılığa da yol açabilir.
